नवी दिल्ली : RBI रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) या वर्षाच्या अखेरीस डिजिटल रुपी CBDC (सेंट्रल बँक डिजिटल चलन) जारी करू शकते. अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी 1 फेब्रुवारी रोजी सादर केलेल्या अर्थसंकल्पात त्यांच्या भाषणात या डिजिटल चलनाची घोषणा केली होती. पुढील आर्थिक वर्ष 2022-23 मध्येच हे डिजिटल चलन सादर करण्याबाबत त्यांनी बोलले होते. आता मीडिया रिपोर्ट्समध्ये अशी चर्चा आहे की आरबीआय लवकरच हा डिजिटल रुपया लॉन्च करणार आहे. डिजिटल चलन CBDC प्रथम घाऊक व्यवसायासाठी वापरले जाईल असेही सांगितले जात आहे.
CBDC म्हणजे नेमके काय?
RBI भारतात डिजिटल करन्सी क्रिप्टोकरन्सीला खूप मागणी आहे. मात्र, आरबीआयचा सुरुवातीपासूनच क्रिप्टोकरन्सीला विरोध आहे. या विरोधात केंद्रीय बँकेने गेल्या वर्षी ऑक्टोबरमध्येच भारताचे स्वतःचे डिजिटल चलन सरकारकडे प्रस्तावित केले होते. RBI च्या प्रस्तावानुसार, CBDC हे केंद्रीय बँकेने जारी केलेले वैध डिजिटल चलन आहे. हे फियाट चलन (कागदी नोटा किंवा धातूची नाणी) प्रमाणे हस्तांतरणीय आहे. फक्त त्याचे स्वरूप वेगळे आहे. भारताच्या चलनी नोटा आणि CBDC मध्ये फरक नाही. नोटा कागदावर बाजारात आल्या तर सीबीडीसी डिजिटल चलन म्हणून बाजारात दाखल होईल. ब्लॉकचेनद्वारे समर्थित वॉलेट वापरून डिजिटल फियाट चलन किंवा CBDC व्यवहार केले जाऊ शकतात.
क्रिप्टोकरन्सीशी करणार स्पर्धा?
मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, आरबीआयने भारतातील कायदेशीररित्या अवैध क्रिप्टोकरन्सीचा मुकाबला करण्यासाठी डिजिटल चलन CBDC लाँच करण्याचा सरकारला प्रस्ताव दिला. त्याचा हा प्रस्ताव बिटकॉइनपासून प्रेरित असल्याचे सांगण्यात येत आहे. तथापि, मीडिया रिपोर्ट्समध्ये, हे आभासी चलन बिटकॉइन आणि क्रिप्टोकरन्सीपेक्षा पूर्णपणे भिन्न असल्याचे वर्णन केले जात आहे. बिटकॉइन आणि क्रिप्टोकरन्सी सरकारने जारी केल्या नाहीत आणि भारतात कायदेशीररित्या व्यवहार केले जात नाहीत. RBI द्वारे ऑफर केलेले CBDC ग्राहकांना देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर व्यवहार करण्यास सक्षम करेल. ते वापरण्यासाठी थर्ड पार्टी किंवा कोणत्याही बँकेची गरज भासणार नाही.