पुणे : वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषद (CSIR) आणि KPIT लिमिटेड या खासगी कंपनीने स्वदेशी विकसित केलेली प्रदूषण विरहित 'हायड्रोजन फ्युएल सेल (hydrogen fuel) ' बस पुण्यात सुरू झाली आहे . पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या 'हायड्रोजन व्हिजन'चा उद्देश देशाला स्वच्छ ऊर्जेत स्वावलंबी बनवणे, हवामान बदलाचे उद्दिष्ट पूर्ण करणे आणि यामध्ये रोजगार निर्मिती करणे हा यामागचा हेतू आहे, असं केंद्रीय विज्ञान आणि तंत्रज्ञान राज्यमंत्री जितेंद्र सिंह म्हणाले. त्यामुळे पर्यावरण सुरक्षित राहिल आणि वायुप्रदुषणाचा धोकादेखील टळू शकेल, असंही त्यांनी सांगितलं.
इंधन सेल हायड्रोजन आणि हवेचा वापर करून वीज निर्माण करतो ज्याचा वापर बसला वीज देण्यासाठी केला जातो. ते फक्त नंतरच पाणी सोडते ज्यामुळे ते वाहतुकीचे सर्वात इको-फ्रेंडली साधन बनते. तुलनेने लांब पल्ल्याच्या मार्गांवरील डिझेलवर चालणार्या बसेस दरवर्षी 100 टन कार्बन डायऑक्साइड उत्सर्जित करतात आणि भारतात अशा 10 लाखांहून अधिक बसेस आहेत.
डिझेलवर चालणाऱ्या ट्रकच्या तुलनेत हायड्रोजन फ्युएल सेल ट्रकच्या ऑपरेशनची किंमत कमी आहे आणि यामुळे देशातील मालवाहतूक क्षेत्रात क्रांती घडू शकते, असंही ते म्हणाले. सुमारे 12 ते 14 टक्के CO2 उत्सर्जन हे डिझेलवर चालणाऱ्या अवजड वाहनांमधून होते. हायड्रोजन इंधन सेल वाहने या प्रदेशातील रस्ते उत्सर्जन दूर करण्यासाठी वाहतुकीसाठीचे उत्कृष्ट उपाय आहे.
शाश्वत विकासात शास्त्रज्ञांनी योगदान द्यावे
सध्या देशात नवीन उद्योग क्षेत्र झपाट्याने विकसित होत आहे. गेल्या सहा वर्षांत 75 हजाराहून अधिक नवीन उद्योग सुरू झाले आहेत. त्यापैकी शंभरहून अधिक जणांना 'युनिकॉर्न' असे नाव देण्यात आले आहे. शास्त्रज्ञांनी सरकारी नोकऱ्यांचे आकर्षण सोडून या नवीन उद्योगांच्या शाश्वत विकासासाठी हातभार लावला पाहिजे. देशातील उद्योजकता जगाच्या विकासासाठी शैक्षणिक संस्था, संशोधन संस्था आणि उद्योग यांच्यातील भागीदारी उपयुक्त ठरेल. विज्ञानामुळे सर्वसामान्यांचे जीवन सोपे होते. त्यामुळे एनसीएलसारख्या संशोधन संस्थांनी विज्ञान जनसामान्यांपर्यंत नेण्यासाठी पुढाकार घेण्याची गरज आहे, असे सल्ले त्यांनी शास्त्रज्ञांना दिले.